O projektu

Prema Nacionalnoj strategiji upravljanja otpadom u Republici Srbiji usvojenoj 2010 godine (za period od 2010-2019 god.) kao najoptimalnije rešenje za oglaganje otpada predlaže se formiranje regionalnih sanitarnihh deponija koje će obuhvatati oko 200.000 stanovnika. U skladu sa tim u ovom planu upravljanja predviđeno je uključivanje više opština sremskog Regiona.

Opštine Inđija, Irig, Ruma, Sremski Karlovci, Šid, Stara Pazova i Pećinci su potpisivanjem međusobnog sporazuma stvorile Region za upravljanje otpadom koji ima oko 250.000 stanovnika i samim tim zadovoljile prvi i osnovni uslov za formiranje jednog takvog Regiona za upravljanje komunalnim otpadom.

Lokacija koja je određena za izgradnju regionalne deponije na teritoriji Opštine Inđija nalazi se na parceli broj 1710/9 k.o. Krčedin. Ukupna površina ove parcele je 26,76ha. Parcela se nalazi uz auto-put Beograd-Novi Sad sa desne strane, gledajući iz pravca Beograda prema Novom Sadu i udaljena je od puta oko 500 m. U blizni parcele je, takođe, isključenje sa petljom na magistralni put M - 22 Beograd - Novi Sad. Udaljenost ove parcele od centra Inđije iznosi oko sedam kilometara mereno vazdušnom linijom, a od najbliže naseljenih mesta udaljenost je sledeća: od Novih Karlovaca oko 4 km, od Krčedina oko 5 km i od Beške oko 6 km.

U okviru idejnog projekta analizirana su tri varijantna rešenja dispozicije tela deponije. Prve dve varijante podrazumevaju 6 kaseta za deponovanje smeća, od kojih bi svaka bila projektovana da zadovolji potrebe deponovanja za 5 godina. Treća varijanta je varijacija prve varijante sa 12 kaseta. U dokumentu pod nazivom Program za donošenje odluke o izradi urbanističkog plana za izgradnju sanitarne deponije u Inđiji predviđeno je da u prvoj fazi bude izgrađeno dve kasete za 5 godina skladištenja otpada, što je povuklo sa sobom početnu ideju o 6 kaseta.Na kraju je izabrana treća varijanta sa 12 kaseta.

U okviru izgradnje prve faze regionalne deponije biće izgradjene dve kasete koje se prostiru na 4 ha, manipulativno servisni plato (postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda, vaga za merenje težine, objekti za prijem otpada, glavna zgrada, radionica, trafo stanica, interni putevi, parkinzi, platforma za pranje vozila, zaštitni zeleni pojas) koji zauzima površinu od 6,63ha, plato za reciklažu na 1,39ha i plato za kompostiranje na 1,25ha.

U okviru generalne namene površina, na kompleksu deponije biće jasno razgraničene dve zone: 

• RADNA ZONA koja obuhvata sve površine sa osnovnom namenom u funkciji sanitarnog deponovanja otpada.
• ZAŠTITNA ZONA koja predstavlja zaštitni zeleni pojas oko kompleksa deponije.

Na planiranoj površini radne zone potrebno je smestiti četiri zasebne celine sa posebnim funkcijama, odnosno četiri površine sa različitom namenom:

a) Površina za deponovanje otpada;

b) Površina za manipulativno-opslužni plato sa postrojenjem za prečišćavanje otpadnih voda;

c) Površine za komunikacije i infrastrukturu (saobraćajne površine)

d) Reciklažni plato

Količina otpada koji je potrebno deponovati na regionalnoj deponiji procenjena je na osnovu merenja u sklopu projekta Utvrđivanje sastava i količina otpada u Vojvodini i Srbiji urađenog od strane Departmana za inženjerstvo zaštite životne sredine. Osnovna veličina na osnovu koje je procena izvršena je generisana količina smeća po stanovniku u jednom danu.

Količina otpada koja će se sakupiti na godišnjem nivou je 88173 t/god. Dnevna količina otpada na regionalnoj deponiji će biti 345,7 t/dan. Zapremina koju će zauzeti otpad je 97970 m³/god.

Separacijom se dnevna količina otpada smanjuje za 52,91 t ili 15% što daje 292,79 t/dan.

Telo deponije će biti izolovano nepropusnom HDPE folijom, da bi se onemogućilo procurivanje otpadnih voda u zemljište. Ovakav sistem izolacije predstavlja dvostruku zaštitu od kontakta zagađenih deponijskih voda sa čistim vodama iz okoline, podzemnim i površinskim. Ovakav sistem izolacije u skladu je sa evropskim direktivama Na deponiji će biti instalirano postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda i na deponiji će se vršiti njihovo prečišćavanje do određene granice koju može da primi kanalizacija. Radi izgradnje drenažnog sistema za prikupljanje procednih voda iznad postavljene geomembrane nanosi se sloj granulisanog šljunka frakcije 16-32 mm, debljine 50 cm. Šljunak drenažnog sloja razastire se počevši od ivice kasete tako da se dovezeni šljunak sa nasipa izručuje u kasetu preko folije a zatim buldozerom razastire napredovanjem preko šljunka. 

Ovakav sistem izolacije u skladu je sa evropskim direktivama. Geosintetička glina kao donji zaptivni sloj deponije sastoji se iz sledećih elemenata: prirodnog natrijumskog bentonita (izolacija), tkanog geotekstila (obloga koja drži bentonitni prah) i netkani geotekstil kao pokrivač. Optimalno izolovanje postiže se na način da bentonit ima osobinu da se u dodiru sa vodom pretvara u bentonitni gel i povećava zapreminu oko 15 puta. Na ovaj način, u uslovima kada je panel odozgo pritisnut, dolazi do zaptivanja i najsitnijih pora. Zahtevane karakteristike geosintetičke gline (bentonitnog tepiha) su:

− Koeficijent vodopropusnosti: k < 3×10-11m/s (ASTM D 5887-04)

− Jedinični protok: 4,5×10-9 m3/m2/s (ASTM D 5887-04)

− Debljina sloja: 7-10 mm (ISO 964-1:2001)

− Površinska masa: 5-5,5 kg/m2 (ISO965:2001)

− Zatezna čvrstoća(uzdužna/poprečna): 25-28/16-18KN/m

− Izduženje prilikom kidanja: 17-18/15-17 %

− Sila proboja: 4 KN (ISO 12236-2001)

ZATVARANJE DEPONIJE

Nakon popunjavanja deponije poslednjim slojem smeća i njegovog prekrivanja inertnim materijalom pristupa se rekultivaciji površine kasete.

Preko inertnog materijala pristupa se nanošenju drenažnog sloja za prikupljanje gasa iz tela deponije. U ovom sloju instaliraju se cevi za horizontalno prikupljanje gasa stvorenog radom deponije. Materijal koji se razastire je šljunak frakcije 2-4 mm u slojevima od 15 cm sa nabijanjem sloja vibracionim valjkom. Zahtevana zbijenost sloja izražena modulom deformacije je min. E=20 MPa. Ukupna visina sloja je 30 cm. U drenažni sloj se zatim ugrađuje sistem drenažnih cevi za evakuaciju biogasa iz tela deponije kako je to opisano u prethodnom poglavlju.

Po završenoj instalaciji cevi za sistem transporta biogasa u sloj drenaže pristupa se ugradnji geosintetičke gline (bentonitni tepih). Ovakva obloga predstavlja gornji mineralni sloj za zaptivanje deponije i sastoji se od tri osnovna elementa: prirodnog natrijumskog bentonita (izolacija), tkanog geotekstila (obloga koja drži bentonitni prah) i netkani geotekstil kao pokrivač. Optimalno izolovanje postiže se na način da bentonit ima osobinu da se u dodiru sa vodom pretvara u bentonitni gel i povećava zapreminu oko 15 puta. Na ovaj način, u uslovima kada je panel pritisnut, dolazi do zaptivanja i najsitnijih pora. Karakteristike geosintetičke gline (bentonitnog tepiha) zahtevane projektom su:

− Koeficijent vodopropusnosti: k < 3×10-11m/s (ASTM D 5887-04)

− Jedinični protok: 4,5×10-9 m3/m2/s (ASTM D 5887-04)

− Debljina sloja: 7-10 mm (ISO 964-1:2001)

− Površinska masa: 5-5,5 kg/m2 (ISO965:2001)

− Zatezna čvrstoća(uzdužna/poprečna): 25-28/16-18KN/m

− Izduženje prilikom kidanja: 17-18/15-17 %

− Sila proboja: 4 KN (ISO 12236-2001)

Spojevi panela se izvode preklapanjem od min. 30 cm uz posipanje spoja bentonitnim prahom ili na drugi način ako je to specifikovano od strane proizvođača. Sidrenje bentonitnog tepiha se obavlja zajedno sa oblogom dna preklopom od 30 cm. Postavljanje bentonita mora biti obavljeno u vremenskim uslovima bez padavina i podloga mora biti suva. Iznad bentonitnog tepiha ugrađuje se drenažni sloja za prikupljanje površinskih voda. Za izradu ovog sloja koristi se peskovito – šljunkoviti materijal u kombinaciji sa zemljanim materijalom (frakcije 4-32 mm sa koeficijentom vodopropusnosti od k=1×10 -3 m/s). Nanošenje izvršiti u dva sloja i to tako da prvi sloj, debljine 30 cm, bude nanet paralelno sa procesom postavljanjem bentonitnog tepiha kao njegova zaštita. Drugi sloj se nanosi u debljini 20 cm tako ukupna debljina ovog drenažnog sloja iznosi 50 cm. Sloj ima funkciju i da bude podloga sloju humusa. Nakon izvršenog postavljanja drenažnog sloja za odvođenje površinske voda, pristupa se humuziranju površine tela deponije do projektom definisane debljine sloja od 50 cm. Humuziranje se vrši razastiranjem materijala buldozerom dopremljenog sa privremenih deponija.

Završni planum tela deponije potrebno je zatraviti kombinacijom setve i polaganja travnog tepiha. U ovu svrhu, uzduž zatvorene površine tela deponije obeležiće se trake širine 20 m. Površina naizmeničnih traka zatraviće se polaganjem travnog tepiha (gotove trave); ostale površine će se zatraviti setvom smeše semena. Kombinacija postavljanja travnatog tepiha u naizmeničnom rasporedu sa setvom smeše semena trave, ima ulogu zaštite nanesenog sloja od spiranja prilikom intenzivnih padavina ili odnošenja vetrom. Zaštita plodnog sloja zemljišta posebno je važna tokom izvođenja radova na formiranju vegetacijskog pojasa oko tela deponije. U ovom periodu može doći do erozije i ogoljavanja deponije pod uticajem ekstremno jakih olujnih vetrova ili dugotrajnih i intenzivnih kiša.

PREČIŠĆAVANJE VODA

Na deponiji odnosno kasetama deponije je stalno prisutna mogućnost infiltracije atmosferskih voda kroz deponovano smeće. Ispod tela deponije postavljena je nepropusna HDPE folija te je onemogućena kontaminacija podzemnih voda. Zagađene filtratne vode od atmosferskih padavina procuruju do dna gde je predviđen sistem za evakuaciju - horizontalna cevna drenaža. Filtratna voda prikupljena drenažnim sistemom dovodi se do sabirnog šahta odakle se pumpnim agregatom (malog kapaciteta i visine dizanja) transportuje do sistema za prečišćavanje procedne vode.

Prikupljena voda iz drenaža se kolektorom za filtratnu vodu transportuje do crpnih stanica, iz  crpnih stanica filtratna voda se hidromehaničkom opremom - pumpom preko potisnog cevovoda evakuiše na postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda. Sistem recirkuliranja vode iz postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda nazad na telo deponije predviđeno je crpnom stanicom, primarnim i sekundarnim cevovodima tako da se orošavanje prečišćene vode može vršiti na površini celog tela deponije.

Crpna stanica za recirkulaciju CS-R smeštena je na platou postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. U crpnu stanicu se cevovodom 300mm voda iz postrojenja za prečišćavanje uliva u crpni bazen. Kote uključenja i isključenja pumpi definisane su u zavisnosti od varijantne postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda.

Odvođenje površinskih voda

Od najbližih vodotoka u zoni regionalne deponije nalaze se potoci Patka, Budovar i M. Begej. Ovi vodotoci su od regionalne deponije na udaljenosti od oko ssa 3 km. Zbog velike udaljenosti, odvođenje atmosferske vode sa zatvorenog dela regionalne deponije u ove kanale bilo nerentabilno i tehnički teško izvodljivo. Na osnovu gore iznetog, idejnim rešenjem predviđa se odvođenje atmosferskih voda sa zatvorene površine tela deponije preko upojnih kanala oko obodnih nasipa deponije. Upojni obodni kanali raspoređeni su duž nasipa tela deponije i osno su od nožice nasipa na udaljenosti od ssa 4,0m. Upojni kanali dimenzionisani su tako da mogu da prime atmosferske padavine trajanja 60 minuta dvogodišnjeg povratnog perioda a da pri tome ne dođe do prelivanja. Zbog topografije terena, tj. zbog racionalnih ukopavanja obodnog kanala trasa kanala podeljena je na sedam nezavisnih sekcija sa različitim dubinama dna kanala. Širina dna kanala je b=1,0 m sa nagibima kosina 1:1. Materijal iz iskopa upojnih kanala odlaže se u zeleni pojas između ivice kanala i granice deponije i od njega se formira nasip trapeznog poprečnog preseka visine 0,5 m. Funkcija ovog nasipa je sprečavanje dotoka površinske atmosferske vode sa površina koje su izvan granica regionalne deponije. Na ovim nasipima predviđena je sadnja biljaka u zelenom pojasu.

Na regionalnoj deponiji će se vršiti procesi  kompostiranja, separacije otpada, iskorišćavanja biogasa itd.

Regionalna sanitarna deponija otpada u Inđiji sastoji se iz dva osnovna dela:

1. Platoa sa upravnom zgradom i svim ostalim komponentama koje omogućavaju      kontrolu, transport, separaciju i privremeno skladištenje korisnih sirovina,

2. Sanitarne deponije za odlaganje nekorisnog otpada.

U zavisnosti od faze izgradnje platoa i sanitarne deponije, kao i organizacije prikupljanja otpada, posebno se obrađuje tehnološki proces rada i transporta smeća za napred navedena dva osnovna dela deponije.

Projektovana deponija, omogućava da se obezbedi vek trajanja deponije od 30 godina ukoliko se izgradi sistem za separaciju sekundarnih sirovina i organizuje i uvede primarna separacija biorazgradljivog otpada.

U uslovima organizovane primarne separacije otpada na transfer stanicama, kao i izgrađenog sistema za separaciju na regionalnoj sanitarnoj deponiji, na deponiju će, u prvoj fazi rada, dospevati tri vrste nekorisnog otpada:

• A) Otpad koji ne sadrži korisne sirovine i direktno se odlaže na deponiju;

• B) Rasuti separisani otpad posle tretmana na sistemu za separaciju;

• C) Balirani nekoristan otpad posle separacije na transfer stanicama ili na sistemu za separaciju na deponiji;

Nakon zatvaranja popunjene prve ćelije odlaganje se nastavlja u novoj ćeliji dok se cela kaseta ne popuni do visine od 2 m. Nakon popunjavanja prvog sloja od 2 m nastavlja se na isti način sa novim slojem sve do potpunog popunjavanja kasete prema projektovanoj visini koja  iznosi 18,8 m.

Za svrhu manipulisanja na deponijii će se koristiti raspoloživa mehanizacija Javnih komunalnih preduzeća opština koje će koristiti regionalnu deponiju. U nastavku se daje predlog potrebne nabavke mehanizacije za rad na projektovanom sistemu za separaciju i za rad na projektovanoj regionalnoj sanitarnoj deponiji. Za rad na sistemu za separaciju i sanitarnoj deponiji potrebno je obezbediti:

1.Dva viljuškara

2.Jedno vozilo za transport rasutog smeća

3.Jedan kompaktor za rad na planiranju i sabijanju rasutog smeća na deponiji,

4.Jedno vozilo za transport baliranog smeća na deponiju.

Predviđena je nabavka dva viljuškara jer je neophodno obezbediti jedan za rad sa baliranim smećem na sistemu za separaciju a drugi za rad na odvozu sekundarnih sirovina takođe na sistemu za separaciju. U nastavku se daju osnovne karakteristike i izgled navedenih vozila. Proizvođača ovih vozila u svetu ima više te investitor treba da odabere isporučioca ove opreme.

Prema nekim proračunima vek trajanja regionalne deponije u Inđiji se procenjuje na 30 godina nakon čega će se izvršiti rekultivacija i zatvaranje deponije.Lokacija deponije nakon zatvaranja će biti prekrivena humusnim slojem i imaće izgled velikog zelenog brda.